Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Przypadki rażących naruszeń praw dzieci przebywających w jednym z ośrodków wychowawczych ujawniły zaniedbania na tej płaszczyźnie o charakterze systemowym. Obecnie placówki opiekuńczo-wychowawcze typu specjalistyczno-terapeutycznego, socjalizacyjnego oraz interwencyjnego działają w oparciu o przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ich podstawowym zadaniem jest zastępowanie rodziców w opiece i wychowaniu oraz przygotowanie dziecka do dorosłego, samodzielnego życia. Umieszczenie dziecka w instytucji pieczy zastępczej, nadzorowanej przez wojewodę, następuje na podstawie orzeczenia sądu. Z kolei specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze działają na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty i pełnią przede wszystkim funkcje oświatowe. Do placówek tego typu dzieci kierowane są przez starostę na wniosek opiekunów prawnych. Nadzór nad tymi ośrodkami sprawuje właściwy miejscowo kurator oświaty, a zakresem kontroli objęta jest głównie działalność oświatowa tych placówek. Pomimo różnic formalnych, w praktyce oba typy ośrodków mogą sprawować opiekę nad dziećmi potrzebującymi specjalnych metod wychowania, jednakże tylko ośrodki szkolno-wychowawcze nie podlegają pełnej kontroli sprawdzającej ich wywiązywanie się z funkcji opiekuńczych. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o udzielenie informacji, czy obecnie obowiązujący stan prawny umożliwia kontrolowanie ośrodków szkolno-wychowawczych pod kątem zabezpieczenia praw przebywających w nich dzieci.