Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Maciej Grześkowiak, Główny Koordynator ds. współpracy strategicznej w Biurze RPO, wziął udział w debacie poświęconej zapowiedzianej przez Ministra Sprawiedliwości ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ ws. ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem.

Debata odbyła się w siedzibie Fundacji Kraina. Udział w dyskusji, poza przedstawicielem Rzecznika, wzięli udział dr Grażyna Baranowska – członkini Grupy Roboczej ONZ ds. Wymuszonych Zaginięć, dr Przemysław Domagała – Zastępca Dyrektora Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka w Ministerstwie Sprawiedliwości, a także Marcin Sośniak, Katarzyna Czarnota i Elena Wasylew z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Dyskusję moderowała Anna Gmiterek-Zabłocka z radia TOK.fm.

Dyskusja dotyczyła perspektyw oraz konsekwencji ratyfikowania przez Polskę Konwencji ONZ ws. ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem. Maciej Grześkowiak podkreślił, że choć ratyfikacja jest decyzją polityczną, to bez wątpienia przyczyniłaby się ona do podniesienia standardu ochrony praw człowieka w Polsce. Przedstawiciel Rzecznika zwrócił uwagę, że ratyfikacja oznaczałaby, że Komitet do Spraw Wymuszonych Zaginięć, działający na mocy Konwencji, uzyskałby kompetencje do oceny polskiego prawa i praktyki pod kątem konwencyjnych standardów. Maciej Grześkowiak zwrócił także uwagę, że konieczne może być dokonanie pogłębionej analizy obszarów, w których polskie prawo wymaga dostosowania do Konwencji. Poza koniecznością nowelizacji kodeksu karnego polegającej na dodaniu nowego przestępstwa wymuszonego zaginięcia, wątpliwości z punktu widzenia zgodności z Konwencją mogą budzić regulacje związane z rozwiązaniem przysposobienia, a także z praktyką tzw. pushbacków na pograniczu polsko-białoruskim.

25 czerwca 2013 r. Polska podpisała Konwencję ONZ z 20 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem. Zgodnie z nią, „dla celów Konwencji, za «wymuszone zaginięcie» uważa się zatrzymanie, aresztowanie, uprowadzenie lub jakąkolwiek inną formę pozbawienia osoby wolności, dokonane przez przedstawicieli Państwa albo przez osoby lub grupy osób działające z upoważnieniem, pomocą lub milczącą zgodą Państwa, po którym następuje odmowa przyznania faktu pozbawienia wolności lub ukrywanie losów bądź miejsca pobytu takiej osoby, co powoduje, że znajduje się ona poza ochroną prawa”.

Mimo upływu 11 lat od podpisania Konwencji, nadal nie została ona poddana ratyfikacji - w związku z tym nie wiąże Polski. Wobec braku ratyfikacji Komitet do Spraw Wymuszonych Zaginięć ONZ nie może otrzymywać ani rozpatrywać skarg indywidualnych z Polski lub skarg na Polskę (od osób twierdzących, że są ofiarami naruszeń). Zarazem Polska nie przedstawia Komitetowi żadnych sprawozdań czy raportów.