Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby z niepełnosprawnościami skarżą się, że odmawia się im prawa do 99% bonifikaty od opłaty przekształceniowej prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności
• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w tej sprawie u minister rozwoju  Jadwigi Emilewicz
• RPO przyłączył się też do sprawy sądowej osoby, której odmówiono wydania zaświadczenia o takim przekształceniu 

Zgodnie z art. 9a ust. 1 pkt 1 ustawy „przekształceniowej” z 20 lipca 2018 r.  właściwy organ udziela bonifikaty od opłaty jednorazowej w wysokości 99% osobom:

• wobec których orzeczono niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym lub znacznym
• wobec których orzeczono niepełnosprawność przed ukończeniem 16. roku życia
• lub zamieszkującym w dniu przekształcenia z tymi osobami opiekunom prawnym lub przedstawicielom ustawowym.

Osoby zwracające się do Rzecznika legitymują się orzeczeniem o zaliczeniu do pierwszej grupy inwalidów, wydanym na stałe. W świetle art. 62 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (która weszła w życie 1 stycznia 1998 r.), osoby zaliczone przed dniem wejścia w życie tej ustawy do jednej z grup inwalidów, są osobami niepełnosprawnymi w rozumieniu tej ustawy - jeżeli przed tą datą orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów nie utraciło mocy.

I tak orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Posiadanie przez te osoby ważnego orzeczenia o zaliczeniu do I lub II grupy inwalidów na stałe przed 1 stycznia 1998 r. powinno przełożyć się na możliwość uzyskania 99% bonifikaty – wskazuje RPO.

Tymczasem skarżący informują, że właściwe organy odmawiają przyznania bonifikaty, żądając orzeczenia o niepełnosprawności. A ubieganie się o orzeczenie o niepełnosprawności stanowi dodatkowe utrudnienie dla tych osób, które przeważnie są w zaawansowanym wieku lub schorowane. Zwiększony zaś wpływ wniosków o ustalenie stopnia niepełnosprawności może spowodować problemy zespołów orzekających z załatwianiem spraw w wymaganym terminie.

Pomoc RPO wobec odmowy przekształcenia

Ponadto Rzecznik przyłączył się do sprawy pani Katarzyny, która zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego odmowę prezydenta miasta wydania zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gruntu.

Chciała ona sprzedać mieszkanie, do czego wymagane jest takie przekształcenie. Prezydent odmówił, bo w księdze gruntowej nie ma wpisu świadczącego o wyodrębnieniu lokalu i ustanowieniu udziału prawa użytkowania wieczystego. Kobieta zażaliła się, przedkładając akt notarialny dokumentujący ustanowienie odrębnej własności lokalu, sprzedaży i oddania w użytkowanie wieczyste części gruntu przez gminę dotychczasowemu najemcy.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało decyzję, uznając że brak wpisu w księdze gruntowej oznacza, że prawo użytkowania części nieruchomości nie istniało. Organ nie wyjaśnił  jednak, dlaczego pominięto dane z księgi lokalowej, w której ujawniono wielkość udziału w nieruchomości wspólnej, którą stanowi prawo użytkowania wieczystego.

RPO przyłączył się do skargi pani Katarzyny w WSA, bo sposób, w jaki zostanie rozstrzygnięta, ukształtuje praktykę organów co do wydawania zaświadczeń.

W ocenie Rzecznika podstawą odmowy wydania zaświadczenia było nieuprawnione przyjęcie, że brak ujawnienia w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości gruntowej wpisu prawa użytkowania wieczystego związanego z własnością lokalu sprawia, że prawo użytkowania wieczystego nie istniało. Nie wzięto zaś przy tym pod uwagę, że prawo to ujawnione zostało w księdze wieczystej prowadzonej dla wyodrębnionego lokalu, a co za tym idzie, że spełniona została ustawowa przesłanka wpisu w księdze wieczystej.

O ile zatem nie ulega wątpliwości, iż oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste wymaga wpisu w księdze wieczystej, to jednak zdaniem Rzecznika w sytuacji, gdy prawo użytkowania wieczystego, jako prawo związane z prawem własności lokalu, ujawnione zostało w księdze lokalowej, bezspornie powiązanej z księgą gruntową, brak jest podstaw do przyjęcia, że przesłanka wpisu do księgi wieczystej nie została spełniona. Dlatego odmowę wydania zaświadczenia uznać należy za nieuprawnioną.

III.7065.12.2020, IV.7000.440.2019