Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania Polska wprowadziła do swojego porządku prawnego dyrektywy Unii Europejskiej. Nałożyła też na Rzecznika Praw Obywatelskich zadania organu ds. rownego traktowania. Jednym z zadan RPO jest więc  prowadzenie badań antydyskryminacyjnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich jako organ ds. równego traktowania zaprasza  przedstawicieli organizacji pozarządowych, instytucji państwowych oraz uczelni wyższych i ośrodków naukowo-badawczych do zgłaszania propozycji tematów badań antydyskryminacyjnych na lata 2019 i 2020.

Propozycje można zgłaszać za pośrednictwem formularza do dnia 14 lutego 2018 r.

Spis treści:

• Etapy konsultacji tematów badań antydyskryminacyjnych.
• Dlaczego Rzecznik prowadzi badania antydyskryminacyjne?
• Dlaczego Rzecznik prowadzi konsultacje tematów badań antydyskryminacyjnych?
• Czym jest dyskryminacja?
• Co rozumiemy pod terminem Badania antydyskryminacyjne?
• Jakie badania antydyskryminacyjne Rzecznik zrealizował od 2011 r. do 2017 r.?
• W jaki sposób do tej pory Rzecznik wybierał tematy badań antydyskryminacyjnych?
• Jak przebiegają prace nad badaniami antydyskryminacyjnymi?
• W jaki sposób badania są finansowane  

Wszelkie uwagi i komentarze dotyczące badań antydyskryminacyjnych prosimy kierować na adres: antydyskryminacja@brpo.gov.pl

Etapy konsultacji tematów badań antydyskryminacyjnych

Procedura stworzona na podstawie materiałów przygotowanych przez Pracownię Badań Społecznych Stocznia:

• 17 stycznia – 14 lutego 2018 r. - zbieranie propozycji tematów badań antydyskryminacyjnych
• 14 lutego – 4 marca 2018 r. - poddanie propozycji ocenie pod względem formalnym oraz pod opinię zewnętrznych ekspertów
• 5 marca – 9 marca 2018 r. - możliwość odniesienia się uczestników konsultacji do opinii ekspertów
• 9 marca – 20 marca 2018 r. - uporządkowanie listy zgłoszonych tematów wg określonych kryteriów
• 20 kwietnia 2018 r. - decyzja RPO o wyborze 4 - 6 tematów do realizacji w latach 2019-2020
• 25 kwietnia 2018 r. - informacja na stronie internetowej

Dlaczego Rzecznik prowadzi badania antydyskryminacyjne?

Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania do polskiego porządku prawnego wdrożyła dyrektywy Unii Europejskiej. Nałożyły one na państwa członkowskie obowiązek powołania niezależnych organów ds. równego traktowania, których zadaniem jest przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na:

• płeć,
• pochodzenie narodowe lub etniczne,
• religię lub przekonania,
• niepełnosprawność,
• wiek
• orientację seksualną.

W Polsce od dnia 1 stycznia 2011 r. funkcję niezależnego organu ds. równego traktowania pełni Rzecznik Praw Obywatelskich i w związku z tym, zgodnie z art. 17b pkt 2 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, jest on zobowiązany do prowadzenia niezależnych badań dotyczących dyskryminacji.

Mają one na celu dostarczenie wiedzy nt. zjawisk społecznych i sytuacji osób narażonych na dyskryminację. Na podstawie uzyskanych danych Rzecznik formułuje zalecenia dla organów władzy publicznej. Odnoszą się one zarówno do koniecznych zmian w prawie, jak i do praktycznej realizacji obowiązujących przepisów.    

Dlaczego Rzecznik prowadzi konsultacje tematów badań antydyskryminacyjnych?

Rzecznik prowadzi konsultacje tematów badań antydyskryminacyjnych po to, by:

• pozyskiwać opinie o zjawiskach i potrzebach osób należących do różnych grup społecznych (sytuacja tych osób nie znajduje odzwierciedlenia w skargach i wnioskach do RPO ze względu na brak wiedzy i świadomości co do charakteru zjawiska dyskryminacji oraz lęków związanych z daną sytuacją - ang. underreporting);
• rozpowszechniać informacje o działaniach RPO jako organu ds. równego traktowania, a także o prawach podstawowych wynikających z Konstytucji oraz ustawy równościowej z dnia 3 grudnia 2010 r.;
• wzmacniać przejrzystość działań podejmowanych przez RPO w ramach mechanizmu równe traktowanie;
• włączać w proces konsultacji partnerów zewnętrznych oraz zespołów w Biurze RPO.

Czym jest dyskryminacja?

zobacz: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/czym-jest-dyskryminacja

Co rozumiemy pod terminem Badania antydyskryminacyjne?

Badania antydyskryminacyjne mają charakter interdyscyplinarny. Powinny obejmować zarówno analizę prawną, analizę skarg i wniosków kierowanych do RPO, ekspertyzy zewnętrzne, badania społeczne z wykorzystaniem narzędzi socjologicznych, etnograficznych, psychologicznych i innych.

Nie są to badania stricte naukowe - nie są umieszczane w kontekście dotychczasowych osiągnięć w dziedzinie teorii nauk społecznych[1], ale są one ukierunkowane na pogłębienie wiedzy o niepożądanych zjawiskach społecznych oraz na osiągnięcie zmiany w tym zakresie, przy możliwie poprawnym metodologicznie podejściu badawczym.

Metodologia badań jest konsultowana z przedstawicielami środowiska naukowego na etapie powstawania ich koncepcji, w trakcie realizacji oraz na etapie opracowania wyników.

Jakie badania antydyskryminacyjne Rzecznik zrealizował od 2011 r. do 2017 r.?

Patrz – załącznik pod tekstem

W jaki sposób do tej pory Rzecznik wybierał tematy badań antydyskryminacyjnych?

Tematy badań przeprowadzonych w latach 2011-2013 były wybierane na podstawie opinii specjalistów zebranych w trzech Komisjach Ekspertów działających przy Rzeczniku Praw Obywatelskich (ds. Osób Starszych, ds. Osób z Niepełnosprawnościami, ds. Migrantów).

Staraliśmy się również objąć badaniami kolejne przesłanki.

Niewątpliwie wpływ na wybór tematów związanych z wiekiem miały obchody Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej w 2012 r.

Na początku 2014 r. została przeprowadzona pierwsza edycja konsultacji tematów badań antydyskryminacyjnych, rok później druga edycja. W związku z cięciami budżetowymi liczba zlecanych badań zmniejszyła się – dlatego realizacja tematów badań przewidzianych wstępnie na 2 lata, została rozłożona na trzy.

Jak przebiegają prace nad badaniami antydyskryminacyjnymi?

Badania zrealizowane do tej pory składały się z części badań socjologicznych, których realizacja była zamawiana w ramach procedur prawa zamówień publicznych, oraz z analizy prawnej lub analizy skarg wpływających do Rzecznika dokonywanej przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

Przebieg prac:

1. wybór ogólnego tematu badań na podstawie zgłoszonych w ramach procedury zgłaszania tematów,
2. konsultacje z organizacjami pozarządowymi, pracownikami naukowymi uczelni,
3. doprecyzowanie koncepcji badania wraz z metodologią przez ekspertów zewnętrznych we współpracy z pracownikami Zespołu do spraw Równego Traktowania,
4. sformułowanie Opisu Przedmiotu Zamówienia, kryteriów oceny ofert oraz warunków brzegowych udziału w procedurze przetargu nieograniczonego lub innej formy przewidzianej przez przepisy odnoszące się do zamówień publicznych.,
5. przeprowadzenie przetargu nieograniczonego na badania,
6. wybór realizatora dokonywany przez  Komisję Przetargową na podstawie określonych kryteriów oceny,
7. realizacja badania,
8. przygotowanie raportu przez firmę badawczą,
9. przygotowanie całościowego raportu przez Zespół do Spraw Równego Traktowania w serii „Zasada Równego Traktowania. Prawo i Praktyka”, Biuletyn BRPO.

W jaki sposób badania są finansowane  

Działalność Rzecznika Praw Obywatelskich jest finansowana z budżetu państwa.

W kolejnych latach budżet Rzecznika przewidywał następujące kwoty brutto na badania antydyskryminacyjne (z uwzględnieniem mechanizmu równego traktowania oraz funkcji organu monitorującego wdrożenie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych):

• 2012 r. – 250 tys. zł
• 2013 r. - 250 tys. zł
• 2014 r. – 250 tys. zł
• 2015 r. – 250 tys. zł
• 2016 r. – 151 tys. zł
• 2017 r. – 168 tys. zł
• 2018 r. - 168 tys. zł.

Finansowanie badań jest uzależnione od struktury budżetu Rzecznika Praw Obywatelskich uchwalanego przez Sejm. Rzecznik Praw Obywatelskich, jako niezależny organ ds. równego traktowania, nie pozyskuje środków z innych źródeł.

W jakich obszarach Rzecznik prowadzi badania dotyczące zjawiska dyskryminacji?

W ramach środków przeznaczonych na badania antydyskryminacyjne w mechanizmie równego traktowania RPO może prowadzić badania jedynie dotyczące przesłanek wymienionych w ustawie, tj. płci, pochodzenia narodowego lub etnicznego, religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku i orientacji seksualnej.

Nie oznacza to, że Rzecznik nie podejmuje spraw związanych z dyskryminacją ze względu na inne przesłanki, jednak badania antydyskryminacyjne prowadzi tylko w zakresie, o którym mowa jest w dyrektywach.

Wszelkie uwagi i komentarze dotyczące badań antydyskryminacyjnych prosimy kierować na adres: antydyskryminacja@brpo.gov.pl