Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W sali kolumnowej Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego zebrało się ponad osiemdziesięciu uczniów liceów, studentów i doktorantów. Przyszli dowiedzieć się o roli i znaczeniu organizacji międzynarodowych w dzisiejszym świecie. Od 22 marca trwają dyskusje i seminaria zorganizowane przez Koło Młodych Dyplomatów w ramach II edycji konferencji naukowej „Uniwersyteckie Dni Dyplomacji”.

- Temat zarysowany przez organizatorów jest tak szeroki, a rola organizacji międzynarodowych tak duża, że moglibyśmy na ten temat rozmawiać godzinami. Prawa człowieka - cała ich koncepcja, opierały się na tym, że będą jednoczyły ludzi i podkreślały godność jednostki. Taką myślą kierowali się m.in. twórcy pierwszych powojennych organizacji międzynarodowych, takich jak ONZ  – tak rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar rozpoczął panel „Prawa człowieka” podczas drugiego dnia konferencji.

Adam Bodnar wskazywał, jak ważne stały się w ostatnim czasie działania organizacji międzynarodowych. Choć często nie zdajemy sobie sprawy, że na co dzień doświadczamy ich pracy, szczególnie tych, które zajmują się prawami człowieka.

- Można powiedzieć, że jeżeli się przyjrzymy naszej rzeczywistości, to zobaczymy bardzo wyraźnie jak różnymi metodami mogą działać organizacje międzynarodowe – mówił Adam Bodnar. – W zależności od tego jaka jest to organizacja - zakres jej działania jest większy lub mniejszy. Metody, które są przez nie stosowane też są różne. Możemy wyróżnić jednak dwa podstawowe sposoby ich działania – wskazywał.

Jedną z nich jest tzw. metoda prawna. Jeżeli państwo zobowiązuje się do przestrzegania określonego standardu np. przestrzegania konkretnego prawa jednostki, to rolą organizacji międzynarodowych jest stałe sprawdzanie i upewnianie się, że standard ten jest przestrzegany. Przykładem jest monitoring w ramach systemu Międzynarodowych Paktów (Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych czy Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych).

Ważne jest również funkcjonowanie organów orzeczniczych w odniesieniu do konkretnych aktów prawa międzynarodowego. Najbardziej znanym jest Europejski Trybunał Praw Człowieka, ale to nie jedyny taki organ. Można się skarżyć także np. do Komitetu Praw Człowieka ONZ.

Drugą metodą działania organizacji międzynarodowych jest tzw. metoda polityczna – ciągłe wywieranie wpływu, aby respektowane były prawa człowieka. Tutaj również działanie organizacji uzależnione jest od konkretnej sytuacji w danym kraju. To np. domaganie się uwolnienia więźniów politycznych, zniesienia kary śmierci czy przestrzegania zasad demokratycznych rządów prawa.

Wszystko zależy od działań podejmowanych przez państwa. W momencie gdy część państw stosuje się do standardów a część nie, dochodzi faktycznie do istnienia dwóch prędkości w zakresie przestrzegania praw człowieka.

Podczas panelu „Prawa człowieka” zostały wygłoszone trzy referaty:

• Magdalena Majos-Kwiatkowska (Uniwersytet Śląski) – „Dyplomacja Komisarza Praw Człowieka Rady Europy na rzecz ochrony praw migrantów”,
• Agata Supińska (Uniwersytet Jagielloński) – „Rola i znaczenie organizacji międzynarodowych w kształtowaniu międzynarodowego i wewnętrznego statusu uchodźców”
• Wojciech Marcinkowski (Uniwersytet Jagielloński) – „System Ochrony Praw Kobiet w Radzie Europy a jej funkcjonowanie”

- Ważnym aktorem w dyplomacji międzynarodowej, o którym po prostu nie możemy zapomnieć są organizacje pozarządowe – mówił podczas podsumowania dyskusji Adam Bodnar. - Od lat 60-tych widzimy gwałtowny rozwój i zaangażowanie kolejnych organizacji działających zarówno globalnie jak i lokalnie. Organizacje pozarządowe są stałymi uczestnikami procedur i trudno wyobrazić sobie świat dyplomacji bez nich, to one mają często bezpośredni wpływ na państwa członkowskie – dodał RPO.

Adam Bodnar podkreślał także, że siła instrumentów międzynarodowych zależy od tego na ile państwu zależy na dobrym wizerunku na poziomie międzynarodowym. Choć są państwa, które nie uważają, że to ich problem – są na tyle silne, że to one dyktują warunki. Ma to związek z aspiracjami danego państwa oraz tym, na ile samo społeczeństwo wywiera presję na władzę. Czy obywatele dopytują przedstawicieli władz o pewne kwestie, czy zakładają organizacje, organizują debaty.