Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Zgoda wszystkich sił parlamentarnych na ratyfikację przez Polskę Funduszu Odbudowy powinna zostać uzależniona od przystąpienia do Prokuratury Europejskiej.
• Przecież skoro te środki mają być wydawane transparentnie i służyć całemu społeczeństwu, to polskie władze nie powinny mieć żadnych powodów do obaw. Każde ewentualne śledztwo Prokuratury Europejskiej wykaże, że jesteśmy liderem europejskim w wykorzystywaniu środków unijnych zgodnie z celem i przeznaczeniem.
• Ratyfikacja Funduszu Odbudowy to też dyskusja o kontroli wydatków i akcesji do Prokuratury UE - piszą RPO Adam Bodnar i jego zastępca Maciej Taborowski w "Rzeczpospolitej" 

W 2016 r. przeprowadzono kompleksową reformę prokuratury. Nastąpił powrót do koncepcji połączenia urzędu Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości. Prokurator generalny zyskał kompetencje do bezpośredniego wpływu na każde postępowanie przygotowawcze. Kierownictwo prokuratury zaczęło konsekwentnie wdrażać mechanizmy dyscyplinujące prokuratorów: degradacje prokuratorów, przymusowe delegacje do odległych jednostek czy postępowania dyscyplinarne i o uchylenie immunitetu (...).

Codzienna obserwacja działalności prokuratury wskazuje na liczne sytuacje, które można określić jako legalizm dyskryminacyjny. Określa to podejście prokuratury do prowadzenia spraw – kiedy dotyczą politycznych sprzymierzeńców, trwają długo i przewlekle, a często są umarzane (np. sprawa spotu antyuchodźczego PiS). Jeśli rzecz dotyczy przeciwników władzy (np. sprawa Romana Giertycha), prokuratura działa niezwykle intensywnie. Ważnym kontekstem funkcjonowania prokuratury jest także Fundusz Sprawiedliwości. Z jego środków finansuje się wiele przedsięwzięć, czasami o czysto politycznym charakterze. Transparentność finansowania i podział środków budzi wątpliwości. Jednak ze względu na kontrolę polityczną nad Funduszem skoncentrowaną w tych samych rękach nie ma możliwości niezależnego sprawdzenia tych wydatków przez prokuraturę.

Polskę czeka przełomowa zmiana, nazywana przez premiera Mateusza Morawieckiego „nowym planem Marshalla". Fundusz Odbudowy oznacza dla Polski możliwość skierowania na inwestycje 23,9 mld euro w formie bezzwrotnych dotacji i 34,2 mld euro w formie pożyczek. Krajowy Plan Odbudowy określający sposób wydatkowania środków musi zostać przedstawiony Komisji Europejskiej do końca kwietnia 2021 r. Środki mają szansę wzmocnić sytuację gospodarczą i pomóc państwu podnieść się po tragedii pandemii. Czy ich wydatkowanie będzie poddane jakiejkolwiek niezależnej kontroli, skoro prokuratura coraz rzadziej stoi na straży praworządności? (...).

Perspektywę kontroli wydatkowania Funduszu Odbudowy należy rozszerzyć jeszcze o perspektywę Prokuratury Europejskiej. Powstała na mocy rozporządzenia Rady UE 2017/1939 z 12 października 2017 r. Przyjęto je w ramach tzw. wzmocnionej współpracy państw UE, jednak bez udziału Polski. Władze nie przystąpiły do Prokuratury Europejskiej, twierdząc, że mechanizm ten „zawiera niekorzystne dla Polski rozwiązania zagrażające niezależności krajowych organów zajmujących się walką z przestępczością na szkodę interesów finansowych UE" (odpowiedź min. Łukasza Piebiaka na zapytanie poselskie nr 6373). Do Prokuratury Europejskiej nie przystąpiły też Węgry.(...)