Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Raport podkreśla pozytywne działania podjęte przez Polskę w dziedzinie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej
• Na szczególną uwagę zasługuje niedawne wprowadzenie nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia i zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
• Ważne jest także wprowadzenie ścigania z urzędu w sprawach o gwałt oraz wysiłki podjęte w celu ograniczenia liczby przesłuchań w tego rodzaju sprawach

GREVIO – grupa ekspertów oceniająca postępy państw - stron w zakresie wdrażania Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej – opublikowała 16 września 2021 r. pierwszy raport dotyczący Polski. Raport zawiera ocenę środków podjętych przez polskie władze w odniesieniu do wszystkich aspektów Konwencji Stambulskiej. 
 
GREVIO podkreśla pozytywne działania podjęte przez Polskę w dziedzinie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. W szczególności odnotowuje ustanowienie nowych ważnych środków w celu zapewnienia większej ochrony ofiar przemocy domowej i zapobiegania wtórnej wiktymizacji ofiar przemocy seksualnej. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje niedawne wprowadzenie nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia i zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

Odnotowano także ustanowienie mechanizmów mających na celu zapewnienie skoordynowanego, wielosektorowego, międzyinstytucjonalnego wsparcia osób doświadczających przemocy domowej ze strony obecnego partnera lub członka rodziny w oparciu o ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020.

GREVIO z zadowoleniem przyjął również szereg środków z zakresu prawa karnego podjętych przed i po ratyfikacji Konwencji Stambulskiej przez Polskę. Należy do nich wprowadzenie ścigania z urzędu w sprawach o gwałt, zgodnie z wymogami art. 55 Konwencji, oraz wysiłki podjęte w celu ograniczenia liczby przesłuchań w tego rodzaju sprawach. W 2011 r. wprowadzono regulacje karne dotyczące stalkingu.  
 
W raporcie GREVIO wskazuje także na szereg kwestii, w których konieczna jest poprawa w celu osiągnięcia wyższego poziomu zgodności z wymogami Konwencji Stambulskiej. Zalecenia – GREVIO odpowiednio: „wzywa”, „zdecydowanie zachęca”, „zachęca” bądź „zaprasza” władze RP do określonego działania – obejmują m.in.:

• opracowanie i wdrożenie holistycznej polityki zapobiegania, ochrony i ścigania wszelkich form przemocy objętych Konwencją, w szczególności przemocy seksualnej i gwałtu, molestowania seksualnego i stalkingu;
• dostosowanie definicji przemocy w rodzinie tak, by obejmowała ona także inne formy przemocy, w tym przejawy przemocy ekonomicznej, a także przypadki przemocy ze strony byłego partnera lub męża, z którym ofiara nie zamieszkuje lub nie prowadzi wspólnego gospodarstwa;
• dostosowanie definicji zgwałcenia tak, by jedynym i wystraczającym znamieniem tego przestępstwa był brak zgody; 
• rozpoznanie w projektowanych i realizowanych politykach oraz ustawodawstwie, w tym karnym, zwiększonego narażenia kobiet na przemoc ze względu na płeć, w tym domową, jako przejawu nierówności płci;
• podejmowanie środków, dostosowanych do zdolności percepcyjnych odbiorców, promujących zasadę równości kobiet i mężczyzn, w szczególności – przegląd programów nauczania i materiałów dydaktycznych pod kątem usuwania negatywnych stereotypów na temat kobiet i dziewcząt oraz wspierania równości kobiet i mężczyzn.  

Wiele z zaleceń GREVIO pozostaje zbieżnych z rekomendacjami formułowanymi przez Rzecznika Praw Obywatelskich, zawartych m.in. w:

• Raporcie alternatywnym Rzecznika Praw Obywatelskich do sprawozdania Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z działań podjętych w celu wprowadzenia w życie Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, przygotowanym przez Rzecznika VII kadencji Adama Bodnara;
• Wystąpieniu do Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania z dnia 16 marca 2021 r., podkreślającym znaczenie kompleksowego i horyzontalnego programowania polityki równego traktowania na szczeblu rządowym;
• Wystąpieniu do Ministra Edukacji i Nauki z dnia 01 marca 2021 r. w sprawie edukacji antydyskryminacyjnej; 
• Wystąpieniu do Prezesa Rady Ministrów w sprawie poprawy standardów ochrony przed przemocą seksualną w wyniku przyjęcia definicji zgwałcenia opartej na zgodzie z 13 lutego 2021 r.; 
• Wystąpieniu do Prezesa Rady Ministrów w sprawie nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 28 stycznia 2019 r.