Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Na dzień 25 maja zaplanowane są wybory do Parlamentu Europejskiego. W 2014 odbędą się również wybory samorządowe, a w 2015 parlamentarne i prezydenckie. Prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpiła do Przewodniczącego Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej z propozycją wprowadzenia do Kodeksu wyborczego nowych rozwiązań organizacyjnych i technicznych, ułatwiających głosowanie osobom z niepełnosprawnościami i osobom starszym. 

W wystąpieniu przypomniano rekomendacje i propozycje zmian, które zostały ujęte w  opublikowanym we wrześniu 2012 roku raporcie Rzecznika Praw Obywatelskich „Gwarancje korzystania z czynnego prawa wyborczego przez osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia”.

Zdaniem Rzecznik przede wszystkim należy:

1. wprowadzić procedury pozwalające na skuteczne informowanie przez organy władzy publicznej każdego z wyborców o najważniejszych kwestiach związanych z wyborami w  formie indywidualnego zawiadomienia (w szczególności o czasie, miejscu i godzinach głosowania, a także sposobach oddawania ważnego głosu, procedurach głosowania i  mechanizmach uzyskiwania bardziej rozbudowanej informacji, w szczególności głosowania korespondencyjnego, przez pełnomocnika itp.).
2. należy rozszerzyć krąg wyborców uprawnionych do korzystania z procedury głosowania korespondencyjnego (obecnie nie obejmuje on osób w zaawansowanym wieku, czasowo chorych i z ograniczoną mobilnością, bądź napotykających inne bariery, uniemożliwiające dotarcie do lokalu wyborczego) oraz uzupełnić regulacje Kodeksu wyborczego w  procedurze głosowania korespondencyjnego o możliwość zgłoszenia żądania przesłania wraz z pakietem wyborczym nakładek na karty do głosowania, umożliwiające wyborcom skuteczne złożenie podpisu na oświadczeniu o tajnym i osobistym oddaniu głosu. Jest to bardzo istotne, ponieważ brak takiego oświadczenia w kopercie zwrotnej (o czym wyborcy mogą nie wiedzieć), brak podpisu na nim czy też niezaklejenie koperty powodują, że głos nie zostaje oddany skutecznie i nie jest brany pod uwagę przy ustaleniu wyników wyborów.Uprawnienie powinno przysługiwać na takich samych zasadach zarówno wyborcom głosującym korespondencyjnie w kraju, jak i poza granicami.
3.  wprowadzić ustawowy obowiązek organizowania przez gminy bezpłatnego transportu wyborców z niepełnosprawnościami i w zaawansowanym wieku.
4. zapewnić lokal wyborczy w pełni dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i w podeszłym wieku, a w najbliższej okolicy usunąć przeszkody w postaci schodów, zbyt wysokich krawężników, wąskich furtek itp. utrudnień. Należy też pamiętać o miejscach parkingowych dla osób z niepełnosprawnością.
5.  wprowadzić możliwość dopisania się przez wyborcę do wybranego obwodu głosowania. Proponowane jest również rozwiązanie dotyczące głosowania w tzw. obwodach odrębnych (m.in. w zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej).
6. wyrównać terminy zgłoszenia zamiaru korzystania przez wyborców z udogodnień, w tym z  alternatywnych procedur głosowania, do przewidywanego obecnie w procedurze głosowania korespondencyjnego poza granicami kraju i dostosować do niego również procedury stosowane przez wyborców w kraju.

[raport RPO]