Biuletyn Informacji Publicznej RPO

6 września 2016 r. mijają cztery lata od ratyfikowania przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Z tej okazji w Biurze RPO odbyło się seminarium eksperckie „Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych – skuteczne narzędzie ochrony praw osób z niepełnosprawnościami?”. Wzięli w nim udział rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar i jego zastępczyni ds. równego traktowania Sylwia Spurek. 

Choć Polska ratyfikowała Konwencję, do tej pory nie podpisała ani nie ratyfikowała Protokołu fakultatywnego do Konwencji, który przewiduje, że każda osoba, która czuje się pokrzywdzona w wyniku działań instytucji państwowych niezgodnych z postanowieniami Konwencji może zwrócić się o pomoc do Komitetu do spraw praw osób niepełnosprawnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich stale zabiega o wprowadzenie procedury skargowej w Polsce. Mówił o tym także w Sejmie 5 września przedstawiając posłom informację o swej działalności i o stanie przestrzegania praw człowieka w Polsce.

Apel Rzecznika w sprawie konieczności pilnego podpisania i ratyfikacji Protokołu skierowany do Prezes Rady Ministrów poparło 170 polskich organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony praw człowieka. Odpowiedź Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazała na liczne zastrzeżenia i wątpliwości polskiego rządu w tym zakresie. Minister podkreśliła też, że osoby z niepełnosprawnościami mają możliwość dochodzenia swoich praw przed polskimi sądami. Stanowisko ministerstwa przedstawiła Joanna Maciejewska.

Swoimi uwagami z uczestnikami spotkania podzieliła się też, w imieniu Pełnomocnika Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego i Równego Traktowania, jego doradczyni dr Agnieszka Rymsza.    

Dlaczego ważna jest ratyfikacja Protokołu?

W Polsce żyje ponad 4,5 miliona osób z niepełnosprawnościami:

• jedynie trzech na dziesięciu uczniów z niepełnosprawnościami uczy się w szkole ogólnodostępnej, która zapewnia edukację włączającą;
• jedynie 9,1 % osób z niepełnosprawnościami osiąga wykształcenie wyższe (25,8 % osób sprawnych);
• stopa bezrobocia wśród osób z niepełnosprawnościami wynosi ponad 18 %;
• ponad 70 tysięcy osób z niepełnosprawnością jest ubezwłasnowolnionych.

Dr Monika Zima-Parjaszewska, prezeska Polskiego Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną w swojej wypowiedzi wskazywała m.in., że podpisanie Protokołu pozwoli na realizację praw osób z niepełnosprawnościami w praktyce; przyczyni się też zwiększenia świadomości społecznej na temat sytuacji osób z niepełnosprawnościami. Zaznaczyła, że w naszym kraju nadal jest problem z rozumieniem problemów osób z niepełnosprawnościami, tzn. brakuje myślenia o tym, co należy zrobić w otoczeniu takiej osoby, aby w pełni i kompleksowo realizować jej potrzeby. Jej zdaniem Komitet ds. praw osób niepełnosprawnych jest odpowiednim organem, który potrafi rekomendować rozwiązania niezbędne do rozwiązania problemów, z jakimi spotykają się osoby niepełnosprawne w społeczeństwie, w którym na co dzień funkcjonują.

Podobne stanowisko wyraził Colin Caughey z Europejskiej Sieci Krajowych Instytucji Praw Człowieka. Podkreślił jednocześnie, że osoba niepełnosprawna, która chce skorzystać z możliwości złożenia skargi do Komitetu powinna najpierw wykorzystać wszystkie narzędzia i sposoby w tym zakresie w swoim kraju. Przypomniał, że Protokół do Konwencji ONZ podpisało ponad 80 krajów, dlatego Polska podpisując dokument mogłaby dać kolejny przykład, że aktywnie działa na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Z kolei Patrycja Pgodzińska przybliżyła zakres działalności i kompetencji FRA (Fundamental rights of persons with intellectual disabilities and persons with mental health problems), która działa w ramach Agencji Praw Podstawowych Unii Eurpejskiej (European Union Agency for Fundamental Rights Helping). Podkreśliła, że FRA jest instytucją, do której również mogą się zwrócić osoby z niepełnosprawnością, które czują się dyskryminowane ze względu na swoją niepełnosprawność i zauważają problem z przestrzeganiem ich praw (disability@fra.europa.eu). 

O działaniach podejmowanych przez rzecznika praw obywatelskich na rzecz podpisania Protokołu mówiły m.in. dr Sylwia Spurek, zastępczyni RPO ds. tównego traktowania i Anna Błaszczak-Banasiak, dyrektorka zespołu ds. równego traktowania w Biurze RPO. Zastępczyni Rzecznika przypomniała, że apel RPO poparły organizacje pozarządowe, co oznacza, że istnieje zapotrzebowanie społeczne, aby zapewnić osobom z niepełnosprawnościami odpowiednie narzędzie pozwalające na skuteczną ochronę ich praw. Zwróciła się też do przedstawicieli rządu o uwzględnianie w swoich działaniach również głosu obywateli. Zadaklarowała, że Rzecznik będzie w dalszym ciągu podejmował starania na rzecz ratyfikowania Protokołu. Dyrektorka Anna Błaszczak podsumowując spotkanie dodała, że Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich zdaje sobie sprawę, że podjęcie decyzji o podpisaniu dokumentu nie jest łatwe i wymaga wielu analiz. Istnieje jednak potrzeba zapewnienia równego dostępu osób z dysfunkcjami do pełnego udziału w życiu społecznym.