Biuletyn Informacji Publicznej RPO

1.  Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury.
2.  Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej.

CO TO ZNACZY?

Naród Polski tworzą wszyscy obywatele, także przedstawiciele mniejszości. Każda osoba, która przynależy do danej mniejszości może samodzielnie zdecydować, czy życzy sobie ujawniać te informacje i być traktowana jak członek mniejszości.

Władza publiczna ma respektować taką decyzję.

Obowiązek ochrony praw mniejszości wynika nie tylko bezpośrednio z tego artykułu Konstytucji, ale także z artykułu 32 oraz regulacji międzynarodowych (takich jak art. 27 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, europejskiej Konwencji o ochronie mniejszości narodowych z 1995 r., traktatów dwustronnych zawierane przez Polskę).

Łączne odczytywanie tych przepisów pozwoliło komentatorom na sformułowanie trzech reguł uniwersalnych:

• zakazu asymilacji (rozumianego jako eliminacja odrębności narodowych i etnicznych),
• zasady równego traktowania,
• i zakazu dyskryminacji.
• obywatel polski będący przedstawicielem mniejszości ma konstytucyjne prawo do zachowania i rozwoju swojej tożsamości narodowej lub etnicznej: języka, obyczajów, tradycji i kultury.

Należyta realizacja tych wolności wymaga także pozytywnych działań państwa.

W rozumieniu ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym mniejszością narodową jest grupa obywateli polskich, która jest mniej liczebna od pozostałej części ludności RP, w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją, dąży do zachowania tych odrębności, ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę, a jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Polski od co najmniej 100 lat.

Grupa taka, aby zostać uznana za mniejszość narodową, powinna ponadto utożsamiać się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.

Mniejszością etniczną jest natomiast grupa obywateli polskich spełniająca powyższe kryteria, lecz nieutożsamiająca się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.