Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 18 grudnia Parlament Europejski przyjął rezolucję „w sprawie dyskryminacji osób LGBTI i nawoływania do nienawiści do nich w sferze publicznej, w tym stref wolnych od LGBTI”
• Przypomina w nim wszystkim państwom członkowskim, że są zobowiązane chronić osoby LGBTI przed nierównym traktowaniem, przemocą i innymi naruszeniami ich praw człowieka. Wzywa też do działania Komisję Europejską
• Dokument w sposób bezpośredni odnosi się do sytuacji w Polsce – ataków na osoby LGBTI ze strony władz publicznych, w tym przyjmowania uchwał o „przeciwdziałaniu ideologii LGBT”
• Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył wybrane uchwały rad gminnych do 5 Wojewódzkich Sądów Administracyjnych

Rzecznik Praw Obywatelskich jako niezależny organ ds. równego traktowania zwraca uwagę na rezolucję Parlamentu Europejskiego z 18 grudnia, będącą reakcją na eskalację uprzedzeń i agresji wobec osób LGBTI w państwach członkowskich UE, w tym ze strony organów publicznych i osób pełniących funkcje publiczne. W stanowisku tym Parlament kompleksowo odnosi się do skali dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową – porusza m.in. takie kwestie jak bezpieczeństwo przed homo- bi- i transfobiczną przemocą, sytuacja uczniów LGBTI w szkołach, czy zagrożenia związane z mową nienawiści w przestrzeni publicznej. Parlament podkreśla przy tym, że fala naruszeń praw człowieka osób LGBT, którą można zaobserwować w Europie, jest niezgodna z fundamentalnymi prawami Unii Europejskiej oraz wzywa państwa członkowskie i Komisję Europejską do jej powstrzymania.

W dokumencie przywołano bezpośrednio przykłady dyskryminujących działań władz publicznych różnych państw członkowskich, w tym Polski. Parlament Europejski wprost potępił m.in. przyjmowanie przez polskie samorządy uchwał o „przeciwdziałaniu ideologii LGBT”, uznając je za skrajnie dyskryminujące i ograniczające swobodę przemieszczania się przysługującą wszystkim obywatelom UE. Zaapelował przy tym do Komisji Europejskiej, by oceniła, czy utworzenie w Polsce „stref wolnych od LGBT” narusza prawo pierwotne UE oraz, aby wydała w tej sprawie uzasadnioną opinię.

Jeśli Komisja Europejska uzna, że na skutek działania władz samorządowych Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z Traktatów i naruszyła prawo UE, powinna w tym kontekście ocenić też wykorzystywanie przez Polskę unijnych źródeł finansowania. Parlament Europejski przypomina w rezolucji, że unijne fundusze strukturalne i inwestycyjne nie mogą być wykorzystywane do celów dyskryminacyjnych, a warunkiem ich otrzymania  jest działanie zgodnie z zasadą równego traktowania. Wzywa więc Komisję do sprawdzenia, czy i jak polskie samorządy, które przyjęły uchwały naruszające prawa osób LGBTI wydatkują fundusze Unii Europejskiej.

Chociaż Rezolucja Parlamentu Europejskiego nie ma mocy wiążącej, jest niezwykle ważnym głosem sprzeciwu wobec rosnącej skali naruszeń praw człowieka osób LGBTI. Stanowi też wyraźny sygnał dla Polski, że w Unii Europejskiej nie ma miejsca na dyskryminację tej grupy społecznej, a nierówne traktowanie ze strony władz publicznych, takie jak przyjmowanie uchwał wyznaczających „strefy wolne of LGBT”, jest niedopuszczalne w świetle prawa unijnego.

Niezgodność samorządowych uchwał o „przeciwdziałaniu ideologii LGBT” z przepisami prawa stwierdził też Rzecznik Praw Obywatelskich. Z tego względu zaskarżył wybrane uchwały na drodze sądowo-administracyjnej – pierwsze pięć skarg wniesiono 9 grudnia 2019 r. do pięciu różnych wojewódzkich sądów administracyjnych, a prace nad kolejnymi są kontynuowane. W świetle wezwania skierowanego do Polski przez Parlament Europejski – aby zgodnie z prawem krajowym i zobowiązaniami międzynarodowymi unieważniła uchwały uderzające w prawa osób LGBTI – Rzecznik wyraża nadzieję, że rozstrzygnięcia sądów w zainicjowanych przez niego postępowaniach uwzględnią to stanowisko.

Jednym z największych zagrożeń związanych z naruszeniami praw człowieka osób LGBTI ze strony władz publicznych – w tym poprzez przyjmowanie uchwał o przeciwdziałaniu „ideologii LGBT” – jest przekonanie o legalności i bezkarności takich działań. Z tego względu Rzecznik Praw Obywatelskich, realizując powierzone ustawą zadania, stanowczo reaguje na wszelkie przejawy dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową w sferze publicznej. Reakcja także ze strony Parlamentu Europejskiego to ważne wsparcie w przeciwdziałaniu eskalacji uprzedzeń wobec osób LGBTI i próbom wykluczenia tej grupy społecznej.