Biuletyn Informacji Publicznej RPO
Wystąpienie Zespołu do spraw Wykonywania Kar.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej M. W. dotyczącej pozbawienia sprawcy prawa udziału w posiedzeniu sądu w przedmiocie dalszego wykonywania środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym (sygn. akt SK 13/14) z dnia 2014-06-09
IX.517.74.2015
Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej M. W. dotyczącej pozbawienia sprawcy prawa udziału w posiedzeniu sądu w przedmiocie dalszego wykonywania środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym (sygn. akt SK 13/14).
Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia następujące stanowisko: Przepis art. 22 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy w związku z art. 204 k.k.w., w zakresie, w jakim przepis ten pozbawia skarżącego prawa udziału w posiedzeniu sądu w przedmiocie dalszego wykonywania środka zabezpieczającego, wskazanego w art. 94 k.k., jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Sąd Rejonowy wydał postanowienie o przedłużeniu wobec skarżącego środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym w warunkach wzmocnionego zabezpieczenia. Zaskarżone postanowienie Sądu I instancji zostało podtrzymane przez Sąd Okręgowy. W obu przypadkach skarżący nie został zawiadomiony o terminie i celu posiedzenia dotyczącego rozstrzygnięcia o dalszym wykonywaniu wobec niego środka zabezpieczającego. Nowelizacja Kodeksu karnego wykonawczego z dnia 16 września 2011 r. zniosła zasadę udziału stron we wszystkich posiedzeniach i nie przewidziała udziału obrońcy ani detencjonowanego w posiedzeniu rozstrzygającym o dalszym jego pobycie w szpitalu psychiatrycznym. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy nowelizującej zmiana zasady udziału stron i innych uczestników postępowania w posiedzeniu przez przyjęcie zasady rozpoznawania spraw bez udziału stron została wprowadzona ze względu na ekonomikę procesową. Udział stron został przewidziany głównie w posiedzeniach, na których rozważana jest kwestia pozbawienia skazanego wolności. Zdaniem Rzecznika udział sprawcy przebywającego w szpitalu psychiatrycznym w posiedzeniu w przedmiocie dalszego stosowania środka zabezpieczającego powinien być obowiązkowy, chyba że sprawca dobrowolnie zrezygnuje z udziału w posiedzeniu. Przedmiotowym zagadnieniem zajmował się także Sąd Najwyższy, który zajął stanowisko, iż obrońca, którego udział w postępowaniu wykonawczym jest obligatoryjny, ma obowiązek uczestniczyć w posiedzeniu, którego przedmiotem jest dalsze stosowanie środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym.
Data odpowiedzi: 2017-03-22
Opis odpowiedzi:
Skarga uwzględniona (wyrok z 22 marca 2017 r., sygn. akt SK 13/14).
Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że z konstytucyjnego nakazu zapewnienia każdemu prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez sąd wynika dyrektywa rozpoznawania spraw przez sąd w obecności osoby, o której prawach i obowiązkach sąd ma orzec, oraz po wysłuchaniu tej osoby, co do okoliczności mających znaczenie dla wszechstronnego rozpatrzenia sprawy przez sąd.
W ocenie Trybunału, ograniczenie korzystania z prawa do sądu polegające na braku gwarancji udziału osoby umieszczonej w zakładzie psychiatrycznym tytułem środka zabezpieczającego i wysłuchania jej przez sąd, co do okoliczności mających znaczenie dla wszechstronnej oceny kwestii dalszego stosowania internacji psychiatrycznej, nie jest "konieczne" w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Ponadto, zdaniem Trybunału, wzgląd na ekonomikę postępowań sądowych nie może stanowić samodzielnego uzasadnienia wyłączenia (wobec osoby, o której prawach lub obowiązkach sąd ma orzekać) podstawowych środków prawnych służących realizacji w toku postępowania sądowego konstytucyjnych praw tej osoby do rozpatrzenia sprawy przez sąd w sposób sprawiedliwy i jawny oraz do obrony na każdym etapie postępowania karnego.
Brak historii zmian - serwis źródłowy: https://sprawy-generalne.brpo.gov.pl