Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.665.2020

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby zagwarantowania skazanym i tymczasowo aresztowanym prawa do odbywania spotkań za pomocą komunikatora lub innej technologii video.

Prawo skazanego do utrzymywania więzi z rodziną i innymi osobami bliskimi określa art. 102 pkt 2 k.k.w. Przepis art. 105 § 1 k.k.w. precyzuje to prawo stanowiąc, iż skazanemu należy umożliwiać utrzymywanie więzi przede wszystkim z rodziną i innymi osobami bliskimi przez widzenia, korespondencję, rozmowy telefoniczne, paczki i przekazy pieniężne, a w uzasadnionych wypadkach, za zgodą dyrektora zakładu karnego, również przez inne środki łączności, oraz ułatwiać utrzymywanie kontaktów z podmiotami, o których mowa w art. 38 § 1 k.k.w. Zatem, w przeciwieństwie do innych sposobów komunikowania się z bliskimi, takich jak widzenia, rozmowy telefoniczne i korespondencja, odbywanie spotkań za pomocą komunikatora zapewniającego przekaz obrazu i dźwięku nie jest prawem skazanego i przysługuje mu tylko wtedy, gdy zgodę wyrazi dyrektor jednostki penitencjarnej. Co więcej, zasady korzystania z takiego środka łączności nie zostały określone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.

Większe obostrzenia w zakresie kontaktu ze światem zewnętrznym obowiązują w stosunku do osób, wobec których zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Zgodnie z art. 217 § 1 k.k.w. tymczasowo aresztowany może uzyskać widzenie po wydaniu zarządzenia o zgodzie na widzenie przez organ, do którego dyspozycji pozostaje. Również korzystanie przez tymczasowo aresztowanego z aparatu telefonicznego następuje za zgodą organu dysponującego, o czym stanowi art. 217 c § 1 pkt 1 k.k.w. W odróżnieniu od osób prawomocnie skazanych, w myśl art. 217 c § 1 pkt 2, tymczasowo aresztowani nie mogą korzystać z innych środków łączności przewodowej i bezprzewodowej.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, iż dla wielu osób odbywających karę pozbawienia wolności komunikacja za pośrednictwem Skype stanowiłaby dogodne rozwiązanie. Trudno jest utrzymać prawidłowe relacje z osobami bliskimi bez obiektywnych szans na regularne spotkania. Prowadzenie korespondencji lub rozmów telefonicznych z bliskimi nie jest tożsame z realizacją widzenia. Nawiązanie kontaktu z członkami rodziny za pomocą komunikatora Skype lub innej technologii video dla osób, które nie mogą być regularnie odwiedzane przez swoich bliskich w jednostkach penitencjarnych, stanowi namiastkę bliskości, jakiej mogliby doświadczyć w trakcie bezpośredniego widzenia.

Mając zatem na względzie, że prawo realizacji widzeń z rodziną i osobami bliskimi mieści się w zakresie określonego w art. 47 Konstytucji prawa do ochrony prawnej życia prywatnego i rodzinnego, w ocenie Rzecznika zasadne jest wprowadzenie odpowiednich zapisów na poziomie ustawy, które zagwarantują zarówno skazanym, jak i tymczasowo aresztowanym prawo do decydowania, z jakiej formy widzenia chcą skorzystać w ramach przysługującego im prawa do realizacji widzeń z rodziną i innymi osobami bliskimi. W przypadku wprowadzenia omawianego rozwiązania do porządku prawnego, mając na uwadze swoją indywidualną sytuację, osadzony będzie mógł dokonać wyboru, czy przysługujące mu widzenie zrealizuje w formie bezpośredniej, czy też za pośrednictwem komunikatora internetowego.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie inicjatywy legislacyjnej w celu określenia w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego prawa osób skazanych oraz tymczasowo aresztowanych do realizacji widzenia za pośrednictwem komunikatorów zapewniających przekaz obrazu i dźwięku.