Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.790.2023

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie potrzeby modyfikacji procedury kontroli osobistej podczas widzeń w jednostkach penitencjarnych.

W konsekwencji nowelizacji przepisów regulujących tryb działania funkcjonariuszy Służby Więziennej, osoby odwiedzające więźniów zwracają się do Rzecznika Praw Obywatelskich m.in. z problemem odmowy wydawania im przez funkcjonariuszy Służby Więziennej kopii protokołu z przebiegu kontroli osobistej.

Dyspozycja § 5 ust. 7 w zw. z ust. 5 i ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego trybu działań funkcjonariuszy SW podczas wykonywania czynności służbowych jednoznacznie stanowiła, że kopię protokołu z przeprowadzenia kontroli osobistej osób ubiegających się o wstęp, przebywających oraz opuszczających teren jednostki wydaje się osobie kontrolowanej na jej pisemny wniosek. W związku ze zmianą systemową szeregu ustaw pragmatycznych, spowodowaną wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K 17/14), wiele kwestii dotyczących przeprowadzania i dokumentowania kontroli osobistych zostało doprecyzowanych w aktach rangi ustawowej. Nowelizacja ustawy o SW doprecyzowała, na czym polega kontrola osobista oraz określiła sposób jej przeprowadzania, a także usankcjonowała wymóg sporządzenia protokołu z kontroli osobistej (art. 18 ust. 3c ustawy). Jednakże, w wyniku tej zmiany przepisów dotychczasowe uprawnienie do otrzymania kopii protokołu z przeprowadzenia kontroli osobistej zostało pominięte w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczegółowego trybu działań funkcjonariuszy SW podczas wykonywania czynności służbowych.

W trakcie kolejnej nowelizacji, o zmianie ustawy o SW oraz niektórych innych ustaw, ustawodawca ponownie dookreślił sposób dokonywania kontroli osobistej. Jednak ani właściwy tekst rozporządzenia, ani określony w załączniku wzór protokołu z kontroli osobistej nie przewidują obowiązku wydania kopii protokołu osobie kontrolowanej.

W ocenie RPO państwo ma obowiązek zapewnienia gwarancji kontroli legalności działania organów władzy publicznej, zwłaszcza gdy działania te ingerują w sposób tak dotkliwy w podstawowe prawa i wolności człowieka. Gwarancją proceduralną jest przyznanie osobie kontrolowanej prawa do otrzymania kopii protokołu z przeprowadzenia kontroli osobistej przez funkcjonariuszy SW.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie działań skutkujących zmianą załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie realizacji działań funkcjonariuszy Służby Więziennej - wzoru protokołu z kontroli osobistej, kontroli pobieżnej oraz ze sprawdzania pojazdów lub ich ładunku, przez dodanie we wzorze protokołu z kontroli obowiązku wydania osobie kontrolowanej jego kopii, wraz z potwierdzeniem odbioru.