Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.437.2023

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie procedury zabezpieczenia monitoringu na wniosek osadzonego.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają liczne skargi osadzonych, którzy skarżą się, że dyrektorzy jednostek penitencjarnych rozpoznają odmownie ich wnioski o zabezpieczenie monitoringu. Wyniki postępowań wyjaśniających prowadzonych w tych sprawach dowodzą, że dyrektorzy jednostek penitencjarnych faktycznie rozpoznają takie wnioski odmownie, twierdząc, iż skazany nie jest uprawniony do składania wniosków w przedmiocie zabezpieczenia nagrań z kamer telewizji przemysłowej.

Doprecyzowując powyższą kwestię, dyrektorzy wprost wskazują, że decyzję o zabezpieczeniu zapisów monitoringu może podjąć dyrektor jednostki po otrzymaniu wniosku od organów do tego upoważnionych, np. Policji, prokuratury czy sądu. Podnoszą przy tym, że jeżeli skazany uzna, iż dany zapis dokumentuje istotne dla niego okoliczności mające znaczenie prawne, może wystąpić do ww. organów ze stosownym wnioskiem o zabezpieczenie monitoringu. Takie stanowisko budzi wątpliwości Rzecznika. Przepisy Kodeksu karnego wykonawczego przyznają bowiem dyrektorowi zakładu karnego prawo do oceny, czy utrwalony za pomocą monitoringu obraz lub dźwięk zawiera takie informacje, które uzasadniają jego zabezpieczenie. Nie reguluje natomiast kwestii dotyczącej podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o zabezpieczenie monitoringu. Nie czyni tego również przywoływane przez dyrektorów jednostek penitencjarnych rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2009 r.

Pomimo że obowiązujące przepisy wprost nie dają osadzonemu uprawnienia do składania wniosków o zabezpieczenie monitoringu, to zarazem w żaden sposób nie przekreślają możliwości złożenia przez niego takiego wniosku. Uprawnienie to wywodzić należy z art. 6 § 2 k.k.w. Natomiast wskazywany przez kierowników jednostek penitencjarnych § 5 ust. 1 rozporządzenia stanowi o udostępnianiu zapisu na pisemny wniosek uprawnionego podmiotu, a nie o jego zabezpieczeniu. Analogiczne stosowanie tego przepisu do wniosków o zabezpieczenie monitoringu jest więc niewłaściwe.

Co równie istotne, za nieskuteczną należy uznać propozycję, aby osadzeni za pomocą wniosków kierowanych w pierwszej kolejności do Policji, prokuratury lub sądu inicjowali procedurę zabezpieczenia monitoringu. Biorąc bowiem pod uwagę czas, jaki jest niezbędny do przedstawienia wniosku wspomnianym organom (np. czas sporządzenia i przesłania korespondencji czy ograniczenia w możliwości skorzystania z telefonu wynikające ze znowelizowanego art. 105b k.k.w.) i jego rozpoznania przez organ, w połączeniu z regułą zawartą w § 3 pkt 6 rozporządzenia, rozwiązanie takie należy uznać za iluzoryczne.

Należy więc stwierdzić, że jeżeli skazany złoży do dyrektora zakładu karnego wniosek o zabezpieczenie nagrania z monitoringu przed jego zniszczeniem, to wniosek ten powinien zostać rozpoznany pod kątem przesłanek z art. 73a § 7 k.k.w. Dyrektor jednostki penitencjarnej podejmie ostateczną decyzję, m.in. o sposobie wykorzystania monitoringu, przy czym zawsze musi być ona poprzedzona merytoryczną oceną, czy zawarte informacje wskazują na popełnienie przestępstwa lub są istotne dla bezpieczeństwa zakładu karnego albo skazanego. Gdy wskazane przesłanki wystąpią, dyrektor jednostki penitencjarnej będzie miał obowiązek zabezpieczyć wskazany przez osadzonego zapis monitoringu.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Dyrektora z prośbą o poinformowanie o działaniach podjętych w przedstawionej sprawie.