Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.2347.2021

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie problemów z uzyskaniem przepustek systemowych i zezwoleń na widzenia z bliskimi poza zakładami karnymi w czasie pandemii.

Przedłużający się okres pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 sprawia, że do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływa bardzo dużo skarg osób pozbawionych wolności i ich rodzin, dotyczących wprowadzonych przez Służbę Więzienną obostrzeń wynikających z zagrożenia epidemicznego. Wnioskodawcy wskazują obecnie na ograniczoną możliwość utrzymywania bezpośrednich relacji ze światem zewnętrznym, przede wszystkim wobec braku możności realizowania przepustek systemowych oraz zezwoleń na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru i zezwoleń na widzenie poza obrębem zakładu karnego. Tematyka ta była również przedmiotem zainteresowania dziennikarzy.

Od blisko dwóch lat funkcjonujemy w stanie epidemii i prawdopodobnie jeszcze przez długi czas będziemy zmuszeni mierzyć się z obecnością koronawirusa. Ochrona społeczeństwa przed ewentualnym zakażeniem nie oznacza jednak całkowitej rezygnacji z pewnych aspektów życia, towarzyszących nam na co dzień przed wybuchem epidemii. Należy jedynie zorganizować je w sposób, który minimalizuje ryzyko zakażenia i rozprzestrzeniania się wirusa. Z takim wyzwaniem, niewątpliwie trudnym, musi zmierzyć się również Służba Więzienna.

Rzecznik podkreślił, iż ma świadomość, że w tym szczególnym czasie zagrożenia epidemicznego Służba Więzienna stoi przed koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego osadzonym, osobom odwiedzającym, funkcjonariuszom oraz pracownikom Służby Więziennej. Zrozumiałym jest również, że w oparciu o obserwację bieżącej sytuacji w kraju podejmowane są decyzje w przedmiocie wprowadzenia dodatkowych obostrzeń w zakresie kontaktów społecznych osadzonych, bądź łagodzenia już istniejących, w przypadku stabilizacji liczby zachorowań na COVID-19. Dlatego też zmieniały się zasady udzielania widzeń osadzonym z rodziną - od całkowitego zakazu widzeń do ich wznowienia, a także zwiększenia liczby osób, w tym dzieci, mogących wziąć udział w widzeniu. Decyzje - proporcjonalne do zagrożenia - podejmowane były również w odniesieniu do zewnętrznego zatrudnienia skazanych. Należy zatem oczekiwać, by decyzje, adekwatne do zagrożenia, zapadały również w przedmiocie realizacji przepustek, o których mowa w art. 91 pkt 7 k.k.w. i art. 92 pkt 9 k.k.w. oraz zezwoleń w trybie art. 138 § 1 pkt 7 i 8 k.k.w.

Warto również poddać pod rozwagę kwestię przedłużającego się ograniczenia w zakresie korzystania przez skazanych z nagrody określonej w art. 138 § 1 pkt 3 k.k.w., tj. zezwolenia na widzenie w oddzielnym pomieszczeniu, bez osoby dozorującej. Z informacji docierających do Biura Rzecznika wynika bowiem, że osadzonym są przyznawane tego typu nagrody, jednakże z uwagi na panującą pandemię, nie są one realizowane.

Mając na uwadze korzyści, jakie niesie ze sobą korzystanie przez skazanych z systemu przepustkowego, należałoby oczekiwać, że Służba Więzienna stworzy procedury, które nie wykluczałyby realizacji przepustek systemowych oraz zezwoleń na widzenie poza zakładem karnym, a jednocześnie - na tyle, na ile jest to możliwe - zapewniały bezpieczeństwo zdrowotne wszystkim osobom przebywającym na terenie jednostek penitencjarnych. Kompromisem między koniecznością ograniczenia transmisji wirusa a realizacją celów kary pozbawienia wolności, w tym przede wszystkim jak najlepszą reintegracją skazanych ze społeczeństwem, może być wprowadzenie zasady testowania osadzonych - przed wyjściem i po powrocie z przepustki bądź też stosowania kwarantanny dla osadzonych powracających do jednostki. Zmianie mogłyby również ulec zasady udzielania i realizacji przepustek - dyrektor danej jednostki, mając na uwadze aktualną sytuację w zakładzie karnym albo areszcie śledczym, mógłby określić częstotliwość korzystania z tego rodzaju wyjść.

Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego SW z prośbą o poinformowanie o zajętym stanowisku w przedmiotowej sprawie.