Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.1702.2017

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie nowelizacji ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób.

Potrzeba kompleksowej nowelizacji ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób była już wielokrotnie sygnalizowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Tymczasem wciąż pojawiają się nowe praktyczne problemy z jej stosowaniem.

W związku z wnioskiem, jaki wpłynął do Biura RPO Rzecznik podjął do badania sprawę dotyczącą skierowania wnioskodawcy do odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym. Podstawą takiego działania było orzeczenie z dnia 24 czerwca 2019 r. Sądu Rejonowego, który podjął wobec wnioskodawcy zawieszone postępowanie wykonawcze w zakresie wykonania kary pozbawienia wolności. Orzeczenie to zostało następnie utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego. Przedmiotowa decyzja skutkowała przerwaniem prowadzonej w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalym terapii i przeniesieniem pacjenta z ośrodka do jednostki penitencjarnej. Rzecznik zauważył, że orzeczenie sądu karnego stoi w istotnej opozycji do stanowiska sądu cywilnego, który mając na względzie przepisy ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. nie podjął decyzji o wypisaniu wnioskodawcy z KOZZD.

Istotnym w niniejszej sprawie jest fakt, że wnioskodawca kierował do Sądu Okręgowego (wydziału cywilnego), sygnały o możliwym podjęciu wobec niego zawieszonego postępowania wykonawczego i realnej groźbie umieszczenia go w zakładzie karnym. Sąd, w odpowiedzi na te obawy, w piśmie z dnia 23 lipca 2019 r. wskazał, że obecnie nie ma okoliczności, które dawałyby podstawę do stwierdzenia, że dalszy jego pobyt w Ośrodku nie jest już konieczny. Przywołując przepisy ustawy z dnia 22 listopada 2013 r., sąd poinformował zainteresowanego, że nie wydał postanowienia, które skutkowałoby wypisaniem go z KOZZD. Takiej decyzji sąd cywilny nie podjął również z urzędu w dniu otrzymania informacji od sądu karnego o prawomocnym podjęciu zawieszonego postępowania wykonawczego i wprowadzeniu do wykonania kary pozbawienia wolności. Tym samym doszło do kolizji środków oddziaływania wyrażonych w ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. oraz tych wymienionych w przepisach prawach karnego.

Rozstrzygnięcie sądu karnego miało charakter precedensowy, żadne bowiem przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie regulują, który środek skutkujący pozbawieniem wolności ma pierwszeństwo wykonania - kara pobawienia wolności czy terapia w KOZZD. Podobnie jak w przypadku kary pozbawienia wolności, nie istnieją również przepisy, które regulowałyby sytuację osób umieszczonych w KOZZD, wobec których w innej sprawie zastosowano np. tymczasowe aresztowanie czy orzeczono środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie inicjatywy legislacyjnej, zmierzającej do wyeliminowania wskazywanych luk prawnych.