Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.1150.2018

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie nieuprawnionego stosowania wobec osadzonych procedur ochronnych.

Wraz z jedną ze spraw indywidualnych, badanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich z urzędu, powrócił problem stosowania przez Służbę Więzienną zaleceń ochronnych, efektem których jest tworzenie szczególnego reżimu wykonywania tymczasowego aresztowania lub kary pozbawienia wolności.

W badanej sprawie wobec tymczasowo aresztowanego stosowane były podczas pobytu w Zakładzie Karnym w Rz. szczególne zalecenia profilaktyczne, w efekcie czego warunki wykonywania tymczasowego aresztowania były niemal tożsame z reżimem, w jakim wykonuje się tymczasowe aresztowanie wobec więźniów stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego, czyli tzw. więźniów niebezpiecznych, a w niektórych aspektach nawet przekraczały stopień dolegliwości z nim związany.

Rzecznik zwrócił uwagę, że do stosowania wobec osadzonego tego rodzaju obostrzeń nie było podstaw, ponieważ nie spełniał przesłanek, o których mowa w art. 212a k.k.w. Jeżeli administracja więzienna obawiała się o jego bezpieczeństwo, mogła zwrócić się do organu dysponującego z sugestią objęcia go szczególną ochroną w trybie art. 212 ba k.k.w., czego jednak nie uczyniła. Zamiast tego zdecydowano o zastosowaniu szczególnych zaleceń profilaktycznych, co trudno ocenić inaczej niż jako próbę obejścia obowiązujących przepisów.

Rzecznik nie kwestionuje prawa Służby Więziennej do podejmowania działań zmierzających do realizacji ciążących na niej obowiązków: zapewnienia porządku i bezpieczeństwa w jednostkach penitencjarnych oraz zapewnienia bezpieczeństwa osobistego osobom pozbawionym wolności przebywającym w tych jednostkach. Przepisy Kodeksu karnego wykonawczego wyposażają Służbę Więzienną w instrumenty prawne do realizacji nałożonych na nią zadań, uprawniając także do istotnych ingerencji w prawo osadzonych do prywatności, poprzez np. możliwość objęcia monitoringiem zachowania osadzonego, czy poddanie kontroli pomieszczeń, w których przebywa, należących do niego rzeczy, czy nawet samego osadzonego. Niemniej jednak, w ocenie Rzecznika, podejmowane działania muszą być adekwatne do stwierdzonych zagrożeń i indywidualnie dostosowane do sytuacji osadzonego, a przy tym realizowane w sposób zgodny z obowiązującym prawem, aby nie prowadziły do naruszeń praw osób, które tym działaniom zostały poddane.

Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego SW z prośbą o rozważenie przedstawionej materii oraz podjęcie działań, które doprowadzą do skutecznego wyeliminowania przypadków nieuprawnionego stosowania wobec osadzonych procedur ochronnych, w sposób nadmierny i nieuzasadniony ingerujących w ich prawa.