Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.2072.2016

Przystąpienie do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej prawa osób pozbawionych wolności do otrzymania paczki żywnościowej (SK 10/16).

Rzecznik przystąpił do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej prawa osób pozbawionych wolności do otrzymania paczki żywnościowej i przedstawił stanowisko: art. 113a § 3 Kodeksu karnego wykonawczego w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 r. w zakresie, w jakim przewiduje, iż zamówienie na paczkę żywnościową dla skazanego może być złożone (oprócz skazanego) tylko przez osobę najbliższą jest niezgodny z konstytucyjną zasadą równości, humanitarnego traktowania oraz zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Zakwestionowana w skardze konstytucyjnej norma prawna różnicuje w sposób nieuzasadniony sytuację skazanych, w zakresie realizacji prawa do otrzymania paczki żywnościowej. Kryterium, według którego zostało wprowadzone zróżnicowanie, to posiadanie lub nieposiadanie przez skazanego osób najbliższych. W ocenie Rzecznika zawężenie kręgu podmiotów, które mogą zamówić paczkę dla skazanego, tylko do osób najbliższych nie jest niczym uzasadnione oraz narusza konstytucyjną zasadę równego traktowania i zakazu dyskryminacji, powoduje bowiem, że z prawa do otrzymania paczki żywnościowej nie mogą skorzystać osadzeni, którzy nie mają osób najbliższych lub z osobami takimi od wielu lat nie utrzymują kontaktów. Zachowując kodeksowe prawo do otrzymania paczki żywnościowej i mając osobę która, chce ją dla nich zamówić, nie mogą z tego prawa skorzystać na takiej samej zasadzie jak pozostali. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich wprowadzone kryterium zamówienia i realizacji dla skazanego paczki przez osoby najbliższe, narusza prawo do życia prywatnego i rodzinnego osoby pozbawionej wolności. Jest rzeczą oczywistą, że w wyniku wykonywania kary pozbawienia wolności konstytucyjne prawo do prywatności ulega ograniczeniu. Istotny pozostaje natomiast poziom tych ograniczeń. Skoro wiele artykułów Kodeksu karnego wykonawczego kładzie nacisk na szeroki kontakt skazanego ze środowiskiem zewnętrznym w różnych formach, tak aby umożliwić mu ponowną adaptację do społeczeństwa, brak jest racjonalnego uzasadnienia do wprowadzenia ograniczeń w zakresie podmiotów mogących wspierać go w tym zadaniu. Ograniczenie możliwości zamówienia paczki żywnościowej dla skazanego tylko do osób najbliższym jest niehumanitarne, gdyż wykracza poza cele wykonania kary, naruszając i utrudniając utrzymanie więzi z osobami innymi niż najbliższe, a także ogranicza w sposób nadmierny prawo do prywatnych relacji z tymi osobami.