Biuletyn Informacji Publicznej RPO

IX.517.1709.2016

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie dostosowania porządków wewnętrznych jednostek penitencjarnych do powszechnie obowiązujących przepisów prawa.

Rzecznik Praw Obywatelskich w ubiegłym roku skierował wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, w którym przedstawił wyniki analizy porządków wewnętrznych w aresztach śledczych i zakładach karnych, przeprowadzonej pod kątem ich zgodności z aktami prawa powszechnie obowiązującego i dotychczasowymi zaleceniami Dyrektora Generalnego.

W związku z nowelizacją regulaminów wykonywania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania oraz sygnałami wynikającymi z wniosków osób pozbawionych wolności, Rzecznik dokonał ponownego przeglądu obowiązujących regulacji wewnętrznych w jednostkach penitencjarnych. Obecnej analizie zostały poddane porządki wewnętrzne 38 wybranych jednostek penitencjarnych z różnych okręgów. Większość nieprawidłowości ujawnionych w trakcie poprzednich prac, zostało wyeliminowanych. Niemniej jednak wciąż istnieją obszary, w których regulacje wewnętrzne wymagają zmian, m.in. w zakresie prawa osadzonych do korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych czy prawa do utrzymywania kontaktów z członkami rodziny i innymi osobami bliskimi w postaci widzeń.

Osadzeni mają prawo porozumiewania się za pomocą aparatu telefonicznego ze swoim obrońcą, pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym oraz przedstawicielem niebędącym adwokatem ani radcą prawnym, który został zaaprobowany przez Przewodniczącego Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do reprezentowania skazanego przed tym Trybunałem. Prawo do obrony jest jednym z najistotniejszych praw konstytucyjnych i zasady korzystania z niego, określone w aktach prawa wewnętrznego, szczególnie skierowanych do osób pozbawionych wolności, powinny być sformułowane nie tylko zgodnie z aktami wyższego rzędu, ale również w sposób zrozumiały i precyzyjny, niepozostawiający u odbiorcy wątpliwości co do brzmienia treści normy prawa. Powyższych norm nie spełniają zapisy zawarte w porządkach wewnętrznych niektórych jednostek.

W regulaminach kilku zakładów penitencjarnych wciąż istnieją też zapisy ograniczające prawa więźniów do utrzymywania kontaktu w formie widzeń z członkami ich dalszej rodziny oraz innymi osobami bliskimi.

Ponadto, analiza porządków wewnętrznych potwierdziła, że nadal w wielu jednostkach zasadą jest zakaz wynoszenia przez osadzonych na place spacerowe jakichkolwiek przedmiotów, w tym napoju, z wyjątkiem artykułów tytoniowych. Rzecznik podkreślił, że niezapewnienie osadzonym możliwości zaspokojenia pragnienia w upalne dni stanowi naruszenie zasad wyrażonych w art. 4 § 1 k.k.w., dlatego też problem ten należy ostatecznie rozwiązać.

Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego z prośbą o podjęcie stosownych działań, w celu wyeliminowania z zarządzeń regulujących porządek wewnętrzny jednostek penitencjarnych zapisów, które nie gwarantują pełni praw przysługujących osadzonym i są niezgodne z aktami prawa powszechnie obowiązującego.